حمل و نقل عبارت است از جابجایی مردم (مسافر )بار (کالا) و اطلاعات.
تحرک و جابجایی یکی از نیازهای اساسی انسان در فعالیت های فردی و اجتماعی است.بیش از از ۴۰۰۰ سال قبل در زمان نخستین تمدن های کهن انسانها برای حمل بار از چهارپایان استفاده می کردند.
شواهد تاریخی وجود شبکههای حمل و نقل و گسترش آنها در دورههای مختلف زمانی نشان می دهد برای مثال در نقاط مختلف قلمرو پهناور ایران در زمان هخامنشیان راه ها و چاپارخانه های ایجاد شده بود جاده های سنگفرشی گسترده و طولانی در امپراطوری روم که همه نقاط را به مرکز پایتخت متصل میکردند و جاده ابریشم که شرق آسیا را از طریق ایران به غرب اروپا پیوند می داد نمونههایی از این راهها در طول تاریخ بوده اندتا پیش از انقلاب صنعتی وسایل حمل و نقل زمینی به کندی و با صرف زمان زیاد مسافت های طولانی را طی می کردند و فقط میزان کمی بار را می توانستند حمل کنند در خشکی ها نیروی انسان آن و چهارپایان عامل حرکت مسافر و بار و در دریا ها نیروی باد و حرکت کشتی ها بود. اختراع موتور بخار تحول بزرگی در حمل و نقل آبی و ریلی به وجود آورد. در اوایل قرن نوزدهم نخستین لوکوموتیو های مجهز به موتور بخار در انگلستان ساخته شدند قطارها در بین این شهرها به حرکت در آمدند و این کشور را به زادگاه قطار تبدیل کردند به این ترتیب حمل و نقل ریلی موجب حرکت آسانتر بار و حمل بارهای سنگین به نقاط نسبتاً دور شد و به مرور رونق بسیار پیدا کرد بعدها با کشف استخراج نفت و استفاده از آن به جای زغال سنگ سرعت و کارایی وسایل حمل و نقل بیشتر شد.در اوایل قرن بیستم اختراع و تولید انبوه خودرو چهره و فضاهای شهری و خارج از شهر را تغییر داد. خیابان های اصلی و فرعی و تقاطع ها در شهر ها و شبکه های جاده ای وسیع بین شهرها و روستاها ساخته شدند و به دنبال آن مکان ها و مراکز خدمات راهداری مانند پمپ بنزینها و تعمیرگاه های اتومبیل به وجود آمدند.
در نیم قرن اخیر عواملی چون :افزایش جمعیت و تقاضا برای حمل و نقل، گسترش تجارت و اقتصاد جهانی ،پیشرفت های علمی و فناوری در تولید وسایل حمل و نقل موجب گسترش و تحول در صنعت حمل و نقل شده اند.حمل و نقل از جنبه های مختلف در زندگی از جمله اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و دفاعی زیست محیطی اهمیت دارد.حمل و نقل و جابجایی در پهنه مکان و فضای جغرافیایی سروکار دارد و هدف آن ارتباط دادن مکان ها و نواحی به یکدیگر است. بدین ترتیب ماهیت حمل و نقل اساسا جغرافیایی است وبا مفاهیمی چون ج مکان، موقعیت مکانی، مسافت، مبدا و مقصد سروکار دارد.
به طور کلی شیوه های حمل و نقل به پنج دسته تقسیم می شوند:( حمل و نقل جاده ای، حمل و نقل ریلی، حمل و نقل آبی، حمل و نقل هوایی و حمل و نقل از طریق لوله)
از این شیوه ها چهار دسته به جابجایی مسافر و بار و یک دسته فقط به جابجایی با اختصاص دارد.
جاده ای:
حمل و نقل جادهای از شیوه های متداول حمل و نقل در همه قاره های جهان است.این شیوه مزایا و معایبی دارد.مزایا:
این شیوه حمل و نقل برای مسافت های کوتاه کمتر از ۴۰۰ کیلومتر مناسب تر است حمل و نقل جاده ای از نظر دسترسی به نقاط مختلف در مسیر راه و توقف در ایستگاه های متعدد انعطاف پذیری بیشتری نسبت به سایر شیوه های حمل و نقل دارد برای رفتن به مکان های دور افتاده یا مناطق روستایی نیز اغلب از این شیوه استفاده می شود احداث پایانه ها هم در این شیب کم هزینه تر استهمچین امکان جابه جایی بار بدون واسطه(تحویل گرفتن از مبدا و تحویل مستقیم در مقصد)آلایندگی کمتر نسبت به سایرروش هااستامکان ردیابی ماهواره ای به راحتی امکان پذیر است
معایب:محدودیت در جابه جایی مسافر و کالامحدودیت شرایط آب و هوایی که موجب تغییر در زمان بندی تحویل ایجاد میشود.
در حمل و نقل جادهای باید بار با توجه به نوع و حجم و وزنبا وسایل متفاوتی نظیر ماشین های کوچک وانت ،نیمه سنگین :کامیونسنگین: تریلی ترانزیت ده چرخ و جابجا شود.
علاوه بر حجم عوامل دیگری نظیر ماهیت بار بر روی انتخاب نوع وسیله تاثیر می گذارد. مانند مایعات که باید با ماشین های مخصوص جابجا شوند.
برای داشتن حمل و نقل ایمن باید به شروط زیر توجه کرد:تناسب بار با وسیله(بیشتر از ظرفیت بار گیری نشود)بررسی همه جانبه وسیله نقلیه (لاستیک ،وضعیت فنی و…)اجتناب از مصرف الکل و کافئین قبل از رانندگی
ورود به عصر خودرو ها جاده های خاکی و جاده های آسفالته تبدیل شدند و فضای جغرافیایی را تغییر دادند از سوی دیگر تمایل مردم جهان داشتن خودروی شخصی همواره رو به افزایش بوده است به طوری که امروزه برخی از خانواده ها بیش از یک خودرو دارند از نتایج افزایش صفرا و تعداد خودروها ایجاد تراکم ترافیکی در برخی مسیرها به ویژه در ایام تعطیلات و در جاده هایی است که گنجایش کافی برای این افزایش را ندارند در نیمه دوم قرن بیستم ساختن آزادراه و بزرگراه ها برای حل مشکل ترافیکی و همچنین افزایش سرعت خودروها متداول شد